Voortgezet onderwijs

Burgerschap een verplicht nummertje? Ja ook! Maar het is nog veel meer dan dat. Het vormt een essentieel fundament voor de ontwikkeling van jongeren tot actieve, betrokken en verantwoordelijke deelnemers aan de samenleving. Het biedt leerlingen niet alleen de kans om kennis op te doen over maatschappelijke thema’s, maar ook om cruciale vaardigheden zoals kritisch denken, samenwerken en empathie te ontwikkelen. Burgerschap is daarom een belangrijk en onmisbaar leergebied in het voortgezet onderwijs, waar jongeren worden voorbereid op een betekenisvolle rol in een diverse en dynamische wereld.

Waarom burgerschapsonderwijs in het voortgezet onderwijs cruciaal is

In het voortgezet onderwijs, waar jongeren van 12 tot 18 jaar zich ontwikkelen tot jongvolwassenen, is burgerschapsonderwijs essentieel. In deze levensfase bereiden leerlingen zich voor op hun toekomst én op hun rol als actieve, betrokken deelnemer aan de samenleving. Hier zijn vijf redenen waarom burgerschapsonderwijs juist in deze leeftijdsgroep zo belangrijk is:

Identiteit en diversiteit

De puberteit en adolescentie zijn belangrijke perioden waarin jongeren hun identiteit ontwikkelen en experimenteren met sociale relaties. Burgerschapsonderwijs helpt hen bewust te worden van verschillen in achtergronden, overtuigingen en levensstijlen. Ze leren hoe ze in een complexe samenleving respectvol met elkaar kunnen omgaan en conflicten op een constructieve manier kunnen oplossen.

Het ontwikkelen van democratische vaardigheden

In het voortgezet onderwijs hebben leerlingen de cognitieve vaardigheden om complexe processen, zoals de democratie, beter te begrijpen. Ze leren debatteren, argumenteren en onderhandelen. Dit bereidt hen niet alleen voor op politieke participatie, maar ook op situaties in hun persoonlijke leven en toekomstige werk. Door simulaties, zoals scholierenverkiezingen of rollenspellen, ervaren ze hoe besluitvorming en inspraak werken. Ze ontwikkelen vaardigheden om hun mening op een respectvolle manier te delen.

Kader voor complexe maatschappelijke vraagstukken

De wereld van jongeren van 12 tot 18 jaar is sterk verbonden met technologie en media, waardoor ze dagelijks worden geconfronteerd met thema’s zoals klimaatverandering, gender(on)gelijkheid, digitalisering en sociale rechtvaardigheid. Burgerschapsonderwijs biedt hun een kader om deze complexe vraagstukken te begrijpen en kritisch te analyseren.

Stimuleren van verantwoordelijkheidsgevoel en persoonlijke groei

In het voortgezet onderwijs worden jongeren steeds zelfstandiger. Burgerschapsonderwijs versterkt dit proces door hen kennis te laten maken met verantwoordelijkheden en hen te laten reflecteren op hun eigen rol in de samenleving. Dit geeft jongeren niet alleen zelfvertrouwen, maar ook het besef dat zij, individueel en samen, een verschil kunnen maken.

Voorbereiding op een diverse, inclusieve en digitale samenleving

Jongeren van 12 tot 18 jaar staan op de drempel van volwassenheid. Ze zullen binnenkort deelnemen aan de arbeidsmarkt en/of een vervolgopleiding. De juiste kennis, vaardigheden en ervaring bereidt hen hierop voor, waardoor ze goed hun weg kunnen vinden in een diverse, inclusieve én digitale wereld.

Burgerschap als basisvaardigheid

In een tijd waarin sociale samenhang, begrip voor elkaar en actieve participatie onder druk staan, speelt burgerschapsonderwijs op het voortgezet onderwijs een cruciale rol. Sinds 2021 is de wetgeving rondom burgerschapsonderwijs aangescherpt ([link naar blog invoegen?]) en wordt burgerschap erkend als basisvaardigheid. Daarnaast zijn er in maart 2024 nieuwe conceptkerndoelen voor burgerschap gepubliceerd.

1. Schoolcultuur

Het creëren van een positieve schoolcultuur is een belangrijke pijler. Scholen moeten een omgeving bieden waarin diversiteit wordt gewaardeerd en waarin leerlingen zich veilig voelen om hun mening te delen.

2. Samenleving en Democratie

Leerlingen leren over belangrijke onderwerpen zoals diversiteit, democratische waarden (bijvoorbeeld vrijheid en gelijkheid) en maatschappelijke betrokkenheid. Het draait hierbij om het opbouwen van respectvolle relaties en het begrijpen van verschillende perspectieven binnen de samenleving.

3. Maatschappelijke Vraagstukken

Leerlingen worden gestimuleerd om na te denken over actuele maatschappelijke en mondiale uitdagingen, zoals klimaatverandering. Ze leren hoe zij, individueel of samen, kunnen bijdragen aan mogelijke oplossingen.

De conceptkerndoelen voor het voortgezet onderwijs voegen meer diepgang en abstractie toe in vergelijking tot de kerndoelen voor het basisonderwijs.

Voor meer informatie over de conceptkerndoelen burgerschap download het document:

Hoe Creathlon scholen ondersteunt

Wij bieden ondersteuning aan scholen om burgerschapsonderwijs vorm te geven in het voortgezet onderwijs. Onze oplossingen zijn gericht op het versterken van burgerschapsvaardigheden, het bevorderen van democratisch bewustzijn en het stimuleren van betrokkenheid bij maatschappelijke vraagstukken.

Lesmethodes

Wij geloven in structurele aandacht voor burgerschap. En dat verdient een plek op het rooster! Je kunt het ook integreren in aanverwante vakken zoals levensbeschouwing, maatschappijleer en filosofie. Bekijk ons aanbod

Trainingen voor docenten

Vind je het lastig om maatschappelijke vraagstukken te bespreken? Wil je graag een goede gesprekleider worden of wil je juist weten hoe je burgerschap goed kunt integreren met andere vakgebieden? Met een van onze trainingen helpen we je op weg!

Visieontwikkeling

Samen met schoolteams ontwikkelen we een visie op burgerschapsonderwijs die past bij de unieke kenmerken van de school en haar leerlingenpopulatie. Zo helpen we scholen een stevig fundament te leggen voor duurzaam burgerschapsonderwijs.